Kucuk Mecmua Gazetesi - Sayı: 6 Sayfa: 9 10 Temmuz 1922
...r de üçlü enmuzeci vardır. ...
KucukMecmua Sayı/Sayfa: 6-9
https://www.osmanlicagazeteler.org/ sitesinin Türkçe Çevirisi
İbtidai dinler hakkında yaptığı tetkikler gösteriyor ki, kutsiyetler; zümrelerin, daha doğrusu zümrelerin cevheri olan müşterek vicdanların timsalleridir.
O hâlde, bu timsaller dört cihete ait değil, belki o cihetlere nispet edilen dört boya aittir. Bu timsaller arasındaki dört hayvanın, eski totemlerin bakiyeleri olması muhtemeldir. Türk takvimi on iki totemden mürekkeptir ki, şunlardır: Sıçan, öküz, pars, tavşan, ejderha, at, koyun, tavuk, it, domuz… Bunlardan aynı hayvanın senesinde doğanlar birbiriyle evlenemezler. Yine bunlar, birbirlerinin defin merasiminde bulunamazlar.
Boyların ayrı timsalleri olması, her boyun kendi şahsiyetini, kendine mahsus müşterek vicdanı muhafaza ettiğini gösterir. Her boyun ayrı mabudu olduğu gibi, ayrı ibadeti de vardır. Şarktaki boy, ilkbaharda Gök Han’a koyun kurban eder. Cenubdaki boy, yazın Kızıl Han’a kuş kurban eder… ilh.
Mamafih, boylar hususi şahsiyetlerini muhafaza etmekle beraber, hepsi müşterek bir şahsiyete; müşterek bir müşterek vicdana da malik olmuşlardır. Bir ilin boyları arasındaki bu vahdeti gösteren umumi timsaller de vardır: Dört küçük mabut, “Ogan” adlı büyük bir mabudun oğullarıdır. Binaenaleyh, ilin timsali, sulhun hamisi “Ogan”dır.
Bu büyük mabuda senenin ortasında öküz kurban edilirdi. (Bu öküz, Türklerin “kutas”, Avrupalıların “yak” dedikleri Tibet öküzüdür.) Yakutlarda dört büyük şaman vardır ki, dört ciheti temsil eder. Altay Türklerinde Ogan’ın yalnız iki oğlu vardır: Su Han ve Demir Han. Demek ki diğer ikisi, Od Han ile Ağaç Han unutulmuşlardır. Üç Oklar’da da yalnız Ogan ile iki oğlunu görüyoruz; fakat adları, aynı manayı ifade eden başka kelimelerdir.
Altay’da: Ogan Su Han Demir Han
Üçok’ta: Gök Han Deniz Han Dağ Han
Karluklar, Çiğiller, Kazaklar, Üç Korikanlar da üçer boydan mürekkeptir. Demek ki “küçük il”in dörtlü enmüzeç’inden başka, bir de üçlü enmüzeç vardır.
(Çeviren : joytrader - 17.12.2019)
Çevirinin Günümüz Türkçesi - Yapay Zeka
İlkel dinler üzerine yapılan araştırmalar gösteriyor ki, kutsal sayılan varlıklar aslında toplulukların, daha doğrusu o toplulukların özü olan ortak vicdanların sembolleridir.
Bu semboller dört ana yöne değil, o yönlere ait olduğu kabul edilen dört boya aittir. Bu semboller arasındaki dört hayvanın, eski totemlerin kalıntıları olması muhtemeldir. Türk takvimi on iki totemden oluşur: sıçan, öküz, pars, tavşan, ejderha, at, koyun, tavuk, köpek, domuz. Aynı hayvanın yılına denk gelenler birbirleriyle evlenemez ve birbirlerinin cenaze törenlerine katılamazlar.
Boyların farklı sembollere sahip olması, her boyun kendi kimliğini ve kendine özgü toplumsal bilincini koruduğunu gösterir. Her boyun ayrı bir tanrısı ve ona özgü ibadet şekli vardır. Örneğin, doğudaki boy ilkbaharda Gök Han’a koyun kurban eder, güneydeki boy ise yazın Kızıl Han’a kuş kurban eder.
Bununla birlikte, boylar kendi özel kimliklerini korusalar da hepsinin ortak bir kimliği ve ortak bir toplumsal vicdanı vardır. Bir ilin boyları arasındaki bu birliği gösteren ortak semboller de bulunur: Dört küçük tanrı, “Ogan” adlı büyük bir tanrının oğullarıdır. Bu nedenle ilin sembolü, barışın koruyucusu olan “Ogan”dır.
Bu büyük tanrıya yıl ortasında öküz kurban edilirdi. (Bu öküz, Türklerin “kutas” dediği, Avrupalıların ise “yak” adını verdiği Tibet öküzüdür.) Yakutlarda dört büyük şaman vardır ve bunlar dört yönü temsil eder. Altay Türklerinde Ogan’ın yalnızca iki oğlu vardır: Su Han ve Demir Han. Diğer ikisi, Od Han ile Ağaç Han unutulmuştur. Üç Oklar’da da yalnızca Ogan ve iki oğlu görülür; fakat adları aynı anlamı taşıyan farklı kelimelerdir.
